Tycz cieśla (Acanthocinus aedilis)

Tycz cieśla – co to za owad?

Tycz cieśla to fascynujący chrząszcz z rodziny kózkowatych (Cerambycidae), którego najbardziej rzucającą się w oczy cechą są niezwykle długie czułki — u samców sięgają nawet do pięciokrotnej długości ciała, podczas gdy u samic zwykle są około dwukrotnie dłuższe. Początkowo mało widoczne, dopiero przy bliższym spotkaniu zwracają uwagę swoją imponującą długością.

Budowa ciała

• Długość ciała: od około 12 do 20 mm, choć niektóre osobniki mogą dorastać nawet do 24 mm.
• Kolorystyka: brunatnoszara z jaśniejszym, szarym lub żółtawobrązowym nalotem. Na przedpleczu widoczne są cztery żółtawe plamki oraz boczne wyrostki przypominające kolce.
• Pokrywy: u nasady grubo punktowane i ziarniste, im bliżej końca tym delikatniejsze. Przez ich powierzchnię biegną charakterystyczne, ukośne i ciemniejsze pasy.
• Samica: spod pokryw wysuwa się pokładełko, dzięki któremu może składać jaja w szczelinach kory.

Jak wygląda tycz cieśla

Gdzie go spotkać – zasięg geograficzny

Tycz cieśla jest gatunkiem północnopalearktycznym o bardzo szerokim zasięgu występowania. W Europie występuje od Pirenejów, Alp i Bałkanów aż po krańce północne kontynentu i Ural. W Azji spotykany jest od Syberii przez Mongolię i północne Chiny aż po Koreę i rosyjski Daleki Wschód, w tym Sachalin. Najchętniej zasiedla lasy iglaste, zwłaszcza sosnowe.

Gdzie i na czym żeruje tycz cieśla

Tycz cieśla mieszka w lasach. Najczęściej zasiedla martwe lub obumierające drzewa iglaste, przede wszystkim sosny. Rzadziej spotyka się go także na świerkach, jodłach czy modrzewiach. Dorosłe owady odżywiają się korą młodych pędów, natomiast larwy drążą chodniki pod korą, przyczyniając się do rozkładu drewna i odgrywając istotną rolę w obiegu materii w ekosystemie leśnym. Niestety w lasach gospodarczych może wyrządzać szkody, ponieważ osłabia drewno i obniża jego jakość.

Kiedy można go spotkać?

Tycz cieśla aktywny jest głównie od wczesnej wiosny do lata — najczęściej od marca lub kwietnia aż do lipca, a czasem i później, nawet jesienią. Najchętniej pojawia się o zmierzchu i nocą, natomiast w ciągu dnia kryje się w zacienionych miejscach pod korą czy na pniach.

Cykl życia

Larwy rozwijają się przez 1–2 lata, w zależności od warunków środowiska. Po zakończeniu wzrostu przepoczwarczają się w specjalnie przygotowanej komorze pod korą lub w drewnie, wyścielonej wiórkami. Zimują w tej formie, a dorosły owad opuszcza swoje kryjówki dopiero wiosną.

Superbohater czy szkodnik – jego ekologiczna rola

Tycz cieśla pełni w przyrodzie podwójną rolę. Z jednej strony nie jest pasożytem ani drapieżnikiem — rozwija się głównie w martwym drewnie, przez co wspomaga jego rozkład i naturalny obieg składników pokarmowych. Dzięki temu można go uznać za sprzymierzeńca ekosystemu leśnego. Z drugiej strony, przy masowym pojawieniu się w lasach gospodarczych, może stać się poważnym szkodnikiem, obniżającym jakość drewna i powodującym straty ekonomiczne.